Ақша көп болған кезде

Қазақстанда 13 жылда баспана 662 пайызға қымбаттады деп хабарлайды 24.kz телеарнасы. Жылжымайтын мүлік бағасының таңғажайып өсуі туралы ақпарат бізді уақытты кері қайтарып, өз есептеулерімізді жасауға мәжбүр етті.

Біз бастапқы нүкте ретінде 2004 жылды таңдадық. Он жыл бұрынғы бағалар тек адам сенгісіз болып көрінді. Ресми деректерді таныстарымыздың естеліктерімен және газет материалдарымен салыстыра отырып, дәлірек айтсақ, 47 теңгелік бензин ондай архаизм емес екеніне көз жеткіздік. Екінші жағынан, «Астанадағы пәтерлер апатты түрде қымбаттады» деген халық арасында даусыз болып көрінетін ақиқат күмән туғыза бастады.

Өйткені, соңғы 10 жылда бәрі қымбаттаған. Сонау 2004 жылы бір келі спагетти 98 теңгеге, печенье 150 теңгеге, кір жуғыш ұнтақ 118 теңгеге сатып алуға болатын еді. Жеке дәрігердің қабылдауына 350-500 теңгеге жазылуға болатын еді. Ал бензин бағасы өте күлкілі көрінеді: литрі 47 теңге. Есепшінің, заңгердің немесе бағдарламашының орташа жалақысы шамамен 40 мың теңгені құрады, бұл бүгінгіден үш есеге дерлік аз. Азық-түлік, ыдыс-аяқ, киім-кешек, коммуналдық қызметтер – 2004 жылы 2-3 есе арзан болды. Содан бері ет 5 есеге жуық, арақ 6 есе, медициналық қызмет 7 есеге қымбаттады.

Осы метаморфозалардың фонында жылжымайтын мүлік бағасының өзгеруі мүлде «ғарыштық» болып көрінбейді. Тұрғын үйді сату көлемі туралы ол кезде де объективті деректер болған жоқ, қазір де жоқ. Бірақ ұсыныстың бағасы өте шынайы. Мысалы, жақсы ауданның шаршы метрі үшін 116 мың теңге сұраса, бір бөлмелі пәтерді жалға алу 30 мың теңгеден сәл ғана асатын еді. Мұндай деректер статистикалық жинақтарда көрсетіледі. Газеттік хабарландырулар аудан бірлігіне 90-130 мың теңге аралығындағы баға диапазонын көрсетеді, одан да еліктіретін, «үлесі» ұсыныстары бар. Барлық жобалар үйге айналмағанын ескере отырып, біз бұл салаға тоқталмауды жөн көрдік. Құрылыс құны 2004 жылы бір шаршы метрге 57 мың теңгені құрады. м, 2014 жылы шығындар 145 мыңға дейін өсті. Бұл ретте елдегі даму қарқыны айтарлықтай төмендеп, елордадағы халық саны 1,5 есеге артты.

Соңғы мәліметтер бойынша, 2014 жылдың ақпан айында 1 ш. Астаналық тұрғын үйді сатушылар орта есеппен 287 мың теңге сұрайды. Бір бөлмелі пәтерді жалға алу 95-100 мың теңге тұрады. Осылайша, 10 жыл ішінде тұрғын үй бағасы супермаркеттен алынған чектердің мөлшері, біздің жалақымыз және тағы басқалар сияқты өзгерді.

Бұл жылжымайтын мүлік құнының пропорционалды емес өсімі болды дегенді білдірмейді. Әрине, бұл кезеңде өрлеу мен құлдырау болды. Бірақ баспана әрқашан «ұзын ақша» болып табылады. Бұл, жалпы алғанда, содан бері көп өзгерген жоқ. Егер инвестицияның қайтарымдылығын есептейтін болсақ, онда және қазір пәтерді жалдау меншік иесіне жылына 9-10% -дан аспайтын табыс әкелді, бұл артық пайда деп есептелмейді және тіпті активтерді бағаламауды көрсетеді.

Салыстыру үшін айтатын болсақ, ең жомарт қазақстандық банктер бірдей сыйақыны ұсынбайды. Бірақ баспана абстрактілі қағаздан айырмашылығы өмірмен бірге баяу, бірақ сөзсіз қымбаттайды.

Дереккөз: krisha.kz